Son 30 yıllık dönem içerisindeki deneyimler radyolog dışı klinisyenler tarafından uygulanan yatak başı nedene yönelik ultrasonografik değerlendirmenin (POCUS) tanıya gidişte kullanışlı ve fizik muayenenin tamamlayıcısı kabul edildiğini ortaya koymaktadır. Klinisyen tarafından karar verme sürecinde spesifik soruların yanıtını var/yok şeklinde ortaya koyan POCUS, hastayı detaylı radyolojik tetkiklerden koruyarak zaman kaybını azaltır, tanıya hızlı ve doğru algoritmalar ile ulaşmayı sağlar. Özellikle kritik hastanın değerlendirilmesi gibi zamanın kısıtlı olduğu hasta grubunda acil ve önemli sorulara verdiği doğruluk oranı yüksek cevaplar ile gözde uygulamalardan birisi haline gelmiştir. Fizik muayeneye paralel olarak uygulandığında hastanın resüsitasyon ve stabilizasyonunda yol gösterici olduğu kadar tekrarlayan değerlendirmelere olanak sağlaması ile de duyarlılığı arttırır. Aynı zamanda POCUS radyoloji dışı hekim tarafından uygulandığında anatomik çalışmadan çıkarak daha fizyolojik bir çalışma haline gelmiştir. Örneğin hipovolemik şok resüsitasyonunda İnferior Vena Kava (IVC) ölçümü ile hastanın takip edilmesi gibi…
Literatür tarandığında şok, solunum sıkıntısı, kardiyak arrest, multitravma gibi majör resüsitasyon gerektiren kritik hastalarda POCUS kullanımı ile ilgili Acil Tıp ve kritik bakım alanlarında yayımlanmış algoritmalar ile karşılaşılmaktadır. Acil serviste POCUS kullanımına ilk örnek travma hastalarında kullanılan Travma Hastası için Odaklanmış Batın Görüntülemesi yani FAST yöntemidir. Sonraki yıllarda travma dışı kritik hastaların yönetiminde kullanılmak üzere birden fazla alanın algoritmik şekilde değerlendirilmesi ile protokoller geliştirilmeye başlanmıştır. Algoritmalar farklı kombinasyonlar içerisinde travma dışı hastalarda hayatı tehdit eden olayları ortaya koymak amaçlı kardiyak (perikardiyal alan, sol ventrikül, sağ ventrikül, duvar hareket kusuru değerlendirmesi), IVC (volüm durumu), aorta (rüptür ya da diseksiyon), abdominal (serbest sıvı) ve akciğer (plevral sıvı, interstisyel sıvı, pnömotoraks) gibi alanların değerlendirilmelerini içermektedir.
Literatür tarandığında kritik hastanın değerlendirilmesi yönelik ultrasonografi içeren çok sayıda algoritim karşımıza çıkar. Aşağıda uygulamada kullanılan algoritmler yılına göre sıralanmış ve hitap ettiği hasta grubu, hastalık durumu ve algoritmanın içerdiği sonografik alanlar kısaca özetlenmiştir.
FAST Focused Assessment on Sonography for Trauma 1995, The journal of trauma, Rozycki ve ark. (Cerrahi) Travma hastasında, perikardial ve peritoneal boşlukta kan aramak
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/7473914/
UHP A novel ultrasound approach to the empiric evaluation of the undifferentiated hypotensive patient 2001, American Journal of Emergency Medicine, Rose ve ark, (Acil Tıp) Şok hastasında, batın, kardiyak ve aorta değerlendirmesi
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11447518/
Trinity A Hypotensive Ultrasound Protocol 2002, Journal of Diagnostic Medical Sonography, Bahner (Acil Tıp) Şok hastasında, kardiyak, aort, batın ve plevra değerlendirmesi
http://jdm.sagepub.com/content/18/4/193.abstract
E-FAST Extended Focused Assessment with Sonography for Trauma 2004, The journal of trauma, Kirkpatrick ve ark (Yoğun bakım) Travma hastasında FAST + Akciğer (pnömotoraks taraması)
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15345974/
FATE Focus assessed transthoracic echo protocol 2004, European journal of anesthesiology, Jensen ve ark (Anestezi ve Yoğun bakım) Şok hastasında, eko ile değerlendirme
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15595582/
BLEEP Bedside limited echocardiography by the emergency physician 2004, Pediatrics , Pershard ve ark (Çocuk acil ve yoğun bakım) Şok hastasında Sol ventrikül fonksiyonu, IVC değerlendirmesi
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15545620/
FEER Focused echocardiographic evaluation in resuscitation management
2007, Critical care medicine, Breitkreutz ve ark (Acil Tıp) Kardiyak arrestte, eko ile değerlendirme
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17446774/
BEAT Bedside Echocardiographic Assessment in Trauma 2008, The Journal of Trauma: Injury, Infection, and Critical Care, Gunst ve ark (Cerrahi) Travma hastasında, Kardiyak index, efüzyon, fonksiyon ve IVC değerlendirmesi
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18784562/
CAUSE Cardiac arrest ultrasound exam 2008, Resuscitation, Hernandez ve ark. (Acil Tıp) Kardiyak arrestte kardiyak ve plevra değerlendirmesi
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17822831
BLUE Bedside Lung Ultrasound in Emergency 2008, Chest, Lichtenstein ve ark. (Yoğun bakım) Nefes darlığında akciğer değerlendirmesi
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18403664/
ACES Abdominal and Cardiac Evaluation with Sonography in Shock 2009, Emergency Medicine Journal, Atkinson ve ark. (Acil Tıp) Şok hastasında, 6 pencere Kardiyak fonksiyon/efüzyon, IVC, Aorta, peritoneal ve plevral serrbest sıvı değerlendirmesi
http://emj.bmj.com/content/26/2/87.long
ETUDES Emergency thoracic ultrasound in the differentiation of the etiology of shortness of breath 2009, Academic Emergency Medicine, Liteplo ve ark. (Acil Tıp)
Nefes darlığında akciğer değerlendirmesi
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19183402
RUSH-HIMAP Rapid Ultrasound for Shock and Hypotension 2009, emedhome, eingart ve ark. (Acil tıp) Şok ve hipotansiyonda, Kardiyak, IVC, batın, aort, akciğer değerlendirmesi
http://emcrit.org/rush-exam/original-rush-article/
RUSH-Pump/Tank/Pipes Rapid Ultrasound in SHock 2010, Emergency medicine clinics of North America, Perera ve ark. (Acil Tıp) Şok hastasında, Pompa, tank, borular
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19945597/
FEEL Focused echocardiographic evaluation in life support 2010, Resusication, Breitkreutz ve ark. (Acil Tıp) Kardiyak arrestte, kardiyak hareket, ventriküler fonksiyon (LV/RV) değerlendirmesi
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20801576/
Elmer/Noble Protocol An Evidence-Based Approach for Integrating Bedside Ultrasound Into Routine Practice in the Assessment of Undifferentiated Shock 2010, ICU Director, Elmer ve ark. (Acil Tıp) Şok hastasında, perikard, kardiyak fonksiyon, IVC, peritoneal, akciğer değerlendirmesi
http://icu.sagepub.com/content/1/3/163.full.pdf
CAVEAT Sonographic examination in the evaluation of chest, abdomen, vena cava, and extremities in acute triage 2010, World journal of orthopedics, Stawicki ve ark (Cerrahi) Travmada hastane öncesinde/triajda, akciğer, abdomen, IVC ve ekstremite değerlendirmesi
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22474622
EGLS Echo guided life support 2011, critical ultrasound journal, Lanctot ve ark. (Acil Tıp ve Yoğun bakım) Şok hastasında, Akciğer, perikard, IVC, kardiyak fonksiyon değerlendirmesi
https://prismic-io.s3.amazonaws.com/hemodynamik%2F6e17a0ba-8b94-4e11-ab14-144f0ea3e2de_egls-+echo-guided+life+support.pdf
FREE A transthoracic focused rapid echocardiographic evaluation 2011, The journal of trauma, Ferrada ve ark. (Cerrahi ve travma) Travma hastasında, eko ve IVC ile değerlendirme
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21217482/
FALLS The fluid administration limited by lung sonography protocol 2012, Journal of critical care, Lichtenstein ve ark. (Yoğun bakım) Şok hastasında, perikard, kardiyak fonksiyon, BLUE, IVC değerlendirmesi
http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0883944112001025
POCUS- Fast and reliable Point-of-care ultrasound in the hypotensive patient 2012, Ultrasound, Liteplo ve ark. (Acil Tıp) Hipotansiyon hastasında, minemonik FAST RELIABLE
http://ult.sagepub.com/content/20/1/64
PAUSE Prehospital Assessment with UltraSound for Emergencies 2013, Journal of Emergency Medicine, Chin ve ark (Acil Tıp) Travmatik ve atravmatik kritik hastalarda, plevra ve kardiyak değerlendirme
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22595631
PEA A Simplified and Structured Teaching Tool for the Evaluation and Management of Pulseless Electrical Activity 2014, Medical Principles and Practice, Littmann ve ark. (Dahiliye ve Acil Tıp) Kardiyak arrestte EKG+USG birlikte değerlendirilmesi
http://www.karger.com/Article/FullText/354195
LUCUS A lung and cardiac ultrasound protocol 2015, Academic Emergency Medicine, Russell ve ark (Acil Tıp) Nefes darlığında akut kalp yetmezliği tanısına yönelik, akciğer ve kardiyak değerlendirme
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25641227
5Es Emergency physician (EP)-performed focused cardiac ultrasound (EP FOCUS)
2015, Academic Emergency Medicine, Hall ve ark (Acil Tıp) Şok ve hipotansiyonda, kardiyak ve IVC değerlendirmesi
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25903585
EASY Point-of-care echocardiography for aortic dissection, pulmonary embolism and acute coronary syndrome in patients with killer chest pain 2015, Journal of echocardiography, Nishigami (Yoğun bakım/Kardiyoloji) Göğüs ağrısında, eko değerlendirmesi
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26497152
SESAME Sequential Echographic Scanning Assessing Mechanism Or Origin of Severe Shock of Indistinct Cause 2015, Anaesthesiol Intensive Theraphy, Lichtenstein ve ark. (Yoğun bakım) Şok hastasında, akciğer, DVT, batın, kardiyak değerlendirme
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26578398
PEEPS Prehospital Evaluation of Effusion, Pneumothorax, and Standstill 2015, Western Journal of Emergency Medicine, Bhat ve ark (Acil Tıp) Hastane öncesi dönem, akciğer ve kardiyak
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26265961
