Siz hiç 5000 kişinin katılacağı bir maratonda kaç tane spanç ihtiyacınız olabileceğini düşündünüz mü?
“Maraton koşucularında görülebilen acil durumların Tintinalli okurken hiç karşıma çıkmadığını düşünürken bana verilen “İzmir Maraton 2022’nin Bitiş (Finish) çadırını kurma görevi, bitiş çadırında acil sağlık hizmeti vermek ve maraton günü sağlık organizasyonunda görev almak” bende ufak bir taşikardi yarattı. Neyse ki, kısa bir Pubmed araştırması sonrası bu konuda da kapsamlı kılavuzlara ulaştım ve içim rahatladı.
Acil servislerimiz bizler için güvenli bölgelerimiz. İntraosseoz yoldan, avil ampüle, cerrahi havayolu setinden basit bir plastere kadar her türlü tıbbi cihazı, malzemeyi ve ilacı hızlı bir şekilde elimizle koymuş gibi bulabiliriz. Her gün kullanmasak da varlıkları bizi güvende hissettiriyor.
Peki hiç EKG’niz olmadan acil sağlık hizmeti yürüttünüz mü?
İşe Bitiş (Finish) çadırında olması gereken asgari sağlık personeli sayısını belirleyerek ve malzeme listesini oluşturarak başladım. Maraton için iki sağlık çadırı kuruldu; birisi kas iskelet problemleri için 9 fizyoterapistin görev aldığı fizik tedavi çadırıydı, diğeri de bizim acil çadırımızdı.
1 acil tıp uzmanı yani ben, 2 paramedik ve 1 ATT meslektaşımla kılavuzların da önerdiği gibi bitiş çizgisinden yaklaşık 100 metre ileride, tam Lozan Kapısı’nda konumlandık. Bitiş çizgisinde her ihtimale karşı 1 adet kırmızı şeritli ambulansımız beklemedeydi. 1 adet mavi şeritli ambulansımız ise çadırların yanında hazır durumda bekliyordu. 15 kişilik sweep (süpürme-toplama) ekibimiz maratonu bitiren koşucuların koşu sonrası ani durmalarını engellemek, yürümelerini sağlamak ve ihtiyaçları olduğunda çadıra gelmelerine destek olmak için bitiş çizgisindeydi. 7 yardımcı sağlık personeli ve 14 doktor ise bisikletleri ile birlikte, bitiş çizgisine doğru sıklaşacak şekilde 40 km’lik alana dağıldı.
Uluslararası kılavuzlar genel olarak;
- 200-400 koşucu için 1 gözlemci yani sweep team elemanı,
- 100 koşucuya 1 adet sağlıkçı öneriyor.
Daha da detaylandırırsak 1000 koşucu için;
- 2-3 doktor,
- 4-6 hemşire,
- 4-6 medikal olmayan personel bulunmasını öneriyor.
Ekibimiz;
- 15 doktor,
- 21 yardımcı sağlık personeli,
- 15 medikal olmayan personel ile uluslararası standartlara uygun olarak hazırdı.
Peki çadıra malzeme/ilaç/tıbbi cihaz olarak ne aldım? Her şeyi…
Hatta kaynaklara eklediğim algoritmaları da çadıra astım.
Bisiklet ekipleri için de içinde;
- Etil klorür sprey
- Sargı bezi ve spanç
- Baticon
- Pamuk
- File bandaj
- Plaster
- Değişik boyutlarda non-steril eldiven
- Yara bandı
- Burun tamponu
- Elastik bandaj 8 ve 10 cm
- Maske
- Düdük
- Makas
- Parasetamol
- Buz torbası
- Masaj yağı
- Taping bandaj
- Analjezik jel bulunan sırt çantaları hazırladık.
Biz hazırdık…
Ve düdükle 42K Maraton İzmir başladı.
Birincinin yaklaşık 2 saat sonra geleceğini düşünüyorduk, öyle de oldu. 02:09:27 de maraton birincisi bitiş çizgisindeydi. Neyse ki kusmaktan başka herhangi bir sağlık sorunu olmadı. Bu sırada çokça koşucu kas iskelet sorunları ile fizik tedavi çadırına başvurulara başlamıştı. Acil çadırına toplam 26 başvuru oldu.
Allerjik reaksiyon, hipoglisemi, kesi, kalp pili elektro şoklaması, bilinç bulanıklığı, karın ağrısı ve nefes darlığı şikayetleri ile başvuranlar en özellikli hastalarımızdı. Nefes darlığı olan hastamız hemoptizi de tarif ettiği için hemen ambulansımızla Eşrefpaşa Hastanemize sevk ettik. Toraks anjio BT’si çekildi, pulmoner emboli saptanmadı ancak üzücü olarak covid saptandı.
Kalp pili elektro şoklaması yaşayan hastamızın Brugada Sendromu tanısı varmış. Çadırda stabildi ve 112 Komuta Merkezi ile iletişim kurularak en yakın hastaneye, Alsancak Devlet Hastanesi’ne sevki sağlandı.
Bilinç bulanıklığı maraton koşucularında dehidratasyon gibi basit nedenlerle görülebildiği için bilinç bulanıklığı yaşayan hastamızı yaklaşık 45 dakika çadırda takip etmemize rağmen şikayetleri gerilemedi ve baş ağrısı da gelişti. Ambulansımızla hastamızı hastanemize sevk ettik. Elektrolit bozukluğu saptanan koşucumuz 1 gün hastanede yattı ve ertesi gün taburcu edildi.
Özellikli hastalar dışında en çok başvuru nedenleri halsizlik, bulantı, kusma, fenalık hissi ve dermatitti. Evet en sık başvurulardan birisi bildiğimiz pişikti ve ben bu duruma hazırlıksızdım. Başıma gelecek en kötü tıbbi durumlara odaklanmıştım, çadırda defibrilatör, amiodarone, düşük molekül ağırlıklı heparin, sutür seti her şey vardı ancak insanlar benden pudra istiyordu. Neyse ki yanımda yanık kremlerim vardı ve hastalara bu şekilde yardımcı olduk.
Bisikletli sağlık ekiplerimiz ise neyse ki sadece 1 tane ciddi vaka ile karşılaştı. Çarpıntısı olan bir hastanın kalp hızı dakikada 170 atım olarak tespit edildi ve 112 ambulansımız ile en yakın sağlık kuruluşuna nakli sağlandı.
Maratonİzmir2022 koşucular dışında biz sağlık ekibi için de çok eğlenceli geçti. Ben çoğunlukla ciddi bir vaka geleceği için gergin olsam da güzel bir tecrübe yaşadık.
Elektrikli scooterlar, bisikletler ile İzmir fuarının ve trafiğe kapalı yolların tadını çıkardık. Şimdiden 2023 maratonuna pudralı bir şekilde hazırız.
Ne olur ne olmaz, size de lazım olursa diye en çok faydalandığım kaynakları buraya bırakıyorum.
- Asplund CA, Miller TK, Creswell L, et al. Triathlon Medical Coverage: A Guide for Medical Directors. Curr Sports Med Rep. 2017;16(4):280-288. doi:10.1249/JSR.0000000000000382
- https://www.acc.org/latest-in-cardiology/articles/2021/10/05/16/42/what-to-watch-for-in-the-medical-tents
- World Athletics Competition Medical Guidelines – pdf
Bu yazı Acil Tıp Bülteni’nin Ekim 2022 tarihli 12. sayısında yayımlanmıştır.
