Çocuklar, Kadınlar, Yaşlılar, Engelliler ve Kronik Hastalığı Olan Hastalar
Giriş
Afetler, toplumların her kesimini etkileyen ancak bazı grupların daha fazla risk altında olduğu olaylardır. Özellikle çocuklar, kadınlar, yaşlılar, engelliler ve kronik hastalığı olanlar afetler sırasında ve sonrasında daha kırılgan hale gelirler. Bazı durumlarda, belirli etnik veya dini azınlıklar da bu risklerle karşılaşabilir. Bu savunmasızlığa katkıda bulunan bazı öznel faktörler olabilir, ancak çoğunlukla çevresel veya toplumsal faktörler bu grupların savunmasız olmalarına yol açan en önemli kaynaklardır. Afet öncesi planlayıcılar kırılgan grupların ihtiyaçlarını gözetmeli ve tüm müdahale ve rehabilitasyon çalışanlarının afet sırasında ve sonrasında bu grupların hassasiyetlerini dikkate alarak sağlık hizmeti önceliklerini değerlendirmeleri önemlidir.
Bu makale, bu kırılgan grupların afetler sırasında karşılaştıkları zorlukları ve bu zorlukların üstesinden gelmek için alınabilecek önlemleri inceleyecektir.
Çocuklar ve Afetler
Çocuklar afetlerden en çok etkilenen gruplardan biridir. Fiziksel, duygusal ve psikolojik olarak gelişme aşamasında oldukları için afetler sırasında ve sonrasında ciddi riskler altındadırlar.
• Fiziksel Etkiler: Afetler sırasında çocuklar yaralanma ve hastalanma riskleriyle karşı karşıya kalırlar. Barınma, gıda ve temiz su gibi temel ihtiyaçlara erişimde yaşanan sıkıntılar çocukların sağlıklarını ciddi şekilde tehdit edebilir.
• Psikolojik Etkiler: Travmatik olaylar, kayıplar ve belirsizlik çocuklarda korku, kaygı, depresyon ve travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) gibi psikolojik sorunlara yol açabilir.
• Eğitim Üzerindeki Etkiler: Okulların yıkılması veya eğitim faaliyetlerinin aksaması çocukların eğitim hayatlarını sekteye uğratır. Eğitimden uzak kalan çocuklar hem akademik hem de sosyal gelişim açısından geri kalabilirler.
• Korunma ve Güvenlik: Ailelerinden ayrı düşen çocuklar istismar ve insan ticareti gibi tehlikelerle karşı karşıya kalabilirler. Bu nedenle afet durumlarında çocukların korunması için özel önlemler alınmalıdır.
Tablo 1. Çocukların Afet ve Çatışmalarda Yaşadıkları Zarar Görebilirlik Türleri ve Zarar Görebilirliği Etkileyen Faktörler
| Fiziksel Kırılganlık | Psikolojik Kırılganlık | Eğitimsel Kırılganlık | |
| Çocukların Afet Durumunda Yaşadıkları Zarar Görebilirlik Türleri | – Ölüm – Yaralanma – Hastalık ve rahatsızlık – Yetersiz Beslenme – Isı stresi – Fiziksel istismar – Cinsel istismar | – Travma sonrası stres bozukluğu – Depresyon – Anksiyete – Duygusal sıkıntı – Uyku bozuklukları – Somatik şikayetler – Davranışsal sorunlar | – Okulu kaçırdı – Kötü akademik performans – Gecikmeli ilerleme – Eğitimin tamamlanamaması |
| Afet Durumunda Çocukların Zarar Görebilirliğini Etkileyen Faktörler | – Tehlikeye açık bölgelerdeki yoksul topluluklarda yaşamak – Standartların altındaki yapılarda yaşamak/okula gitmek – Ebeveyn kaybı – Aile ayrılığı – Çocuk özellikleri (ırk, yaş, cinsiyet vb.) – Boyut, güç, gelişim aşaması – Kötü beslenme – Ebeveyn sıkıntısı – Güvenli olmayan/sağlıksız barınma ortamları | – Yaşam tehdidi – Aile ayrılığı – Sevilen birinin ölümü – Maddi kayıp – Ev/okul hasarı – Afete doğrudan maruz kalma veya medyaya maruz kalma – Çocuk özellikleri (ırk, yaş, cinsiyet vb.) – Afet öncesi kötü işlevsellik – Ebeveyn sıkıntısı – Düşük sosyal destek seviyeleri – Ek yaşam stresörleri – Olumsuz başa çıkma becerileri – Başa çıkma yardımı eksikliği – Yer Değiştirme | – Okul binalarının yıkılması – Öğrenci ve öğretmenlerin yer değiştirmesi – Hayati kayıtların kaybı – Gecikmeli kayıt – Birden fazla okul değişikliği – Aile istikrarsızlığı – Hoş olmayan/destekleyici olmayan okul ortamları – Afet öncesi düşük akademik performans – Bir ebeveynin / bakıcının kaybı – Artan iş talepleri |
ABD dışındaki tüm ülkeler tarafından onaylanan Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi (BMÇHS), çocuklar için en yüksek koruma ve yardım standartlarını sunan kapsamlı bir haklar kodu sağlamaktadır. UNCRC; ırk, din veya yeteneklerine bakılmaksızın her çocuğun medeni, siyasi, ekonomik, sosyal ve kültürel haklarını belirleyen yasal olarak bağlayıcı uluslararası bir anlaşmadır ve vatandaşı olsun veya olmasın, her devletin yetki alanındaki tüm çocuklar için geçerlidir. İnsani yardım alanında çalışan kuruluşların çocuk koruma politikaları olmalıdır ve rehabilitasyon uzmanlarının bu çocuk koruma ilkelerine aşina olmaları ve bunlara uymaları hayati önem taşımaktadır.
Çocuklar İçin Afet Öncesi Alınması Gereken Önlemler
• Eğitim: Çocukların afetler konusunda bilinçlendirilmesi ve eğitim verilmesi önemlidir. Okullarda afet eğitimleri düzenlenmeli ve çocukların nasıl davranacakları öğretilmelidir.
• Aile Planları: Ailelerin, afet durumunda çocuklarıyla birlikte uygulayacakları acil durum planları oluşturması gereklidir. Bu planlar, toplanma noktaları ve iletişim bilgilerini içermelidir.
Çocuklar İçin Afet Sırasında Alınması Gereken Önlemler
• Güvenli Alanlar: Çocuklar için güvenli toplanma alanları belirlenmeli ve ailelerinden ayrılmamaları sağlanmalıdır. Ailesini kaybeden korumasız çocuklar için mutlaka devlet kontrolünde, görevlendirilmiş koruyucu ekipler oluşturulmalıdır.
• Psikolojik Destek: Afet sırasında çocuklara psikolojik destek verilmelidir. Onların korkularını hafifletmek için profesyonel yardım sağlanmalıdır.
Çocuklar İçin Afet Sonrasında Alınması Gereken Önlemler
• Eğitime Dönüş: Çocukların eğitimlerine hızla geri dönmeleri sağlanmalıdır. Okulların yeniden açılması ve eğitim materyallerinin temin edilmesi önemlidir.
• Psikolojik Destek: Afet sonrası çocuklara uzun vadeli psikolojik destek sağlanmalıdır. Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) gibi durumlar yakından izlenmelidir.
Kadınlar ve Afetler
Kadınlar, afetlerden etkilenen diğer bir kırılgan gruptur. Toplumsal cinsiyete ilişkin kültürel ve sosyal uygulamalar, dünya genelinde kadınlar için eşitsizlik ve dışlanmanın başlıca kaynaklarındandır. Bunlar sıklıkla, okul ve üniversiteye kayıt, işgücüne katılım, daha düşük sosyal görünürlükle birlikte varlıklar üzerinde kontrol, daha az özgürlük ve hareketlilik gibi alanlarda toplumsal cinsiyet eşitsizlikleri de dahil olmak üzere ekonomik ve siyasi sonuçlarla kendini gösterir. Toplumsal cinsiyet rolleri ve sorumlulukları nedeniyle afetler sırasında ve sonrasında da benzersiz zorluklarla karşılaşırlar.
• Toplumsal Cinsiyet Rolleri ve Sorumlulukları: Kadınlar özellikle ev işleri ve çocuk bakımı gibi sorumluluklarla yükümlüdürler. Afetler sırasında bu sorumluluklar daha da ağırlaşır.
• Şiddet ve Güvenlik: Afetler kadınlara yönelik şiddet riskini artırır. Barınma alanlarının yetersizliği ve güvenlik önlemlerinin eksikliği kadınların cinsel ve fiziksel şiddete maruz kalma riskini yükseltir.
• Sağlık ve Hijyen: Kadınların sağlık ve hijyen ihtiyaçları afetler sırasında önemli bir konudur. Özellikle hamile ve emziren kadınlar afetler sırasında özel sağlık hizmetlerine ihtiyaç duyarlar.
• Ekonomik Etkiler: Kadınlar genellikle ekonomik açıdan daha kırılgan durumdadırlar. Afetler kadınların işlerini kaybetmelerine veya gelir kaynaklarının kesilmesine neden olabilir.
1979 tarihli Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi ve 1999 tarihli Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi İhtiyari Protokolü afetler sırasında kadınların haklarını korumaktadır. Uluslararası Kızıl Haç Komitesi tarafından geliştirilen yeni Acil Durumlarda Koruma, Toplumsal Cinsiyet ve Kapsayıcılık için Asgari Standartlar, rehabilitasyon uzmanlarına, insanların şiddet ve istismar risklerine maruz kalmalarını sınırlayan ve acil durum programlarının “zarar vermemesini” sağlayan koruma, toplumsal cinsiyet ve kapsayıcılık için bir dizi asgari standart sunmaktadır. Bu, dayanıklılığın artırılmasına ve kadınların güçlendirilmesine yardımcı olacak ve kadınların sadece afetlerde değil, bir bütün olarak toplumdaki rollerine ilişkin klişeleri ve ayrımcılığı azaltacaktır.
Kadınlar İçin Afet Öncesi Alınması Gereken Önlemler
• Toplumsal Destek: Kadınların toplumsal destek ağlarına erişimi artırılmalıdır. Kadınların liderlik ettiği afet hazırlık komiteleri kurulabilir.
• Sağlık Hizmetleri: Kadınların sağlık ihtiyaçlarına yönelik özel planlamalar yapılmalıdır. Özellikle hamile ve emziren kadınların ihtiyaçları göz önünde bulundurulmalıdır.
Kadınlar İçin Afet Sırasında Alınması Gereken Önlemler
• Koruma: Kadınların güvenliği sağlanmalı, özellikle cinsel ve fiziksel şiddete karşı korunmaları için önlemler alınmalıdır.
• Temel İhtiyaçlar: Kadınların hijyen ve sağlık ihtiyaçları karşılanmalıdır. Bu özellikle menstrüel hijyen ürünleri ve doğum kontrol malzemeleri için geçerlidir.
Kadınlar İçin Afet Sonrasında Alınması Gereken Önlemler
• Ekonomik Destek: Kadınların ekonomik bağımsızlıklarını yeniden kazanmaları için destek sağlanmalıdır. Mikro kredi programları ve meslek edindirme kursları düzenlenebilir.
• Güvenlik: Afet sonrası kadınların güvenliği sağlanmalı, barınma alanlarında güvenlik önlemleri artırılmalıdır.
Yaşlılar ve Afetler
Dünya Sağlık Örgütü’ne (WHO) göre 2000 yılında 60 yaş ve üzeri 600 milyon kişi bulunmaktaydı ve bu sayının 2025 yılına kadar 1,2 milyara, 2050 yılına kadar ise 2 milyara yükselmesi beklenmektedir. Önceden var olan ve bir krizle daha da kötüleşen koşullar ve pozisyonlar ile acil durumun kendisinin yarattığı özel sorunlar ve riskler, insani krizlerde yaşlıları etkileyen başlıca zorluklar ve koruyucu faktörlerdir. Yaşlılar, afetler sırasında ve sonrasında özel dikkat gerektiren bir diğer kırılgan gruptur. Fiziksel ve sağlık durumları yaşlıların afetlere karşı daha savunmasız olmalarına neden olur.
• Fiziksel ve Sağlık Durumu: Yaşlılar genellikle kronik hastalıklar ve hareket kısıtlılıkları gibi sağlık sorunlarıyla karşı karşıyadırlar.
• Sosyal İzolasyon: Ailelerinden veya topluluklarından ayrı düşmeleri yaşlıların duygusal ve psikolojik olarak zorlanmalarına neden olabilir.
• Ekonomik Zorluklar: Sabit gelir kaynaklarına sahip oldukları için afetler sırasında ekonomik zorluklarla karşılaşabilirler.
• Bakım ve Destek İhtiyacı: Yaşlılar afetler sırasında ve sonrasında özel bakım ve destek ihtiyaçlarına sahiptirler.
Tablo 2. Afet ve Çatışmalarda Yaşlı Bireylerin Karşılaştığı Koruma Sorunları
| Devlet, silahlı gruplar ve uluslararası aktörler düzeyinde | Bireysel, aile ve toplum düzeyinde |
| – Emniyet ve güvenlik: ◦ Fiziksel risk veya zarar – azalan rejeneratif kapasite ve hareket zorlukları yaşlı kişileri daha fazla yaralanma riskiyle karşı karşıya bırakır ve onları bir yaralanmanın uzun vadeli etkilerine karşı daha savunmasız hale getirir. | – Şiddet: ◦ Fiziksel, cinsel veya psikolojik istismar eylemi veya tehdidi. Bağımlılık, ayrımcılık ve izolasyon döngüleri yaşlı insanları aile içinde istismar riski altına sokabilir. Toplum içinde, yaşlı insanlar algılanan savunmasızlığın bir sonucu olarak saldırı kurbanı olabilirler. |
| – Konut, arazi ve mülkiyet hakları: ◦ Kayıp mülkiyet belgeleri ve yüksek tahliye oranları nedeniyle mülkiyetin kanıtlanmasında yaşanan zorluklarla birlikte, konut, arazi, mülk ve mallarla ilgili müdahale veya ayrımcılık. | – İhmal ve yoksunluk: ◦ Yaşlı insanların ihtiyaç duydukları mal ve hizmetlere erişimleri engellenebilir. Bu kasıtsız olabileceği gibi kasıtlı bir ayrımcılığın sonucu da olabilir. |
Halihazırda, bu tür hakları korumak için mevzuat geliştirmede referans olarak kullanılabilecek bir Birleşmiş Milletler Yaşlı Hakları Sözleşmesi veya evrensel olarak uygulanabilir standartlar bulunmamaktadır. 1991 tarihli Birleşmiş Milletler Yaşlılar için İlkeler, yaşlıların bağımsızlık, katılım, bakım, kendini gerçekleştirme ve haysiyet gibi hakları için acil durumlarda ve insani yardım ortamlarında uygulanabilecek yetkili bir çerçeve sunmaktadır.
Yaşlılar İçin Afet Öncesi Alınması Gereken Önlemler
• Özel İhtiyaç Planlaması: Yaşlıların fiziksel ve sağlık durumlarına uygun özel afet planları hazırlanmalıdır. İlaç ihtiyaçları ve sağlık kontrolleri düzenli olarak yapılmalıdır.
• Topluluk Desteği: Komşuluk ve topluluk desteği teşvik edilmeli, yaşlıların yalnız kalmaması sağlanmalıdır.
Yaşlılar İçin Afet Sırasında Alınması Gereken Önlemler
• Tahliye: Yaşlıların hızlı ve güvenli bir şekilde tahliye edilmesi sağlanmalıdır. Onlara yardım edecek kişilerin bulunması önemlidir.
• Sağlık Hizmetleri: Afet sırasında yaşlıların sağlık hizmetlerine erişimi sağlanmalıdır.
Yaşlılar İçin Afet Sonrasında Alınması Gereken Önlemler
• Topluluk Desteği: Yaşlıların toplulukla yeniden bağ kurmaları teşvik edilmelidir. Sosyal etkinlikler ve destek grupları oluşturulabilir.
• Sağlık Hizmetleri: Yaşlıların sağlık hizmetlerine erişimi devam ettirilmeli, rehabilitasyon ve bakım hizmetleri sağlanmalıdır.
Engelliler ve Afetler
Engelliler, afetler sırasında ve sonrasında özel zorluklarla karşılaşan bir diğer kırılgan gruptur. Bugün dünyada bir milyardan fazla insanın bir tür engellilikle yaşadığı tahmin edilmektedir; bu da dünya nüfusunun yaklaşık %15’ine veya her yedi kişiden birine karşılık gelmektedir. Engelli kişilerin, engelli olmayan kişilere kıyasla daha kötü sosyoekonomik sonuçlar ve yoksulluk yaşadıklarını vurgulayan kanıtlar giderek artmaktadır. Engelli insanlar orantısız bir şekilde etkilenebilir. Afet ortamlarında engelli insanlar için ölüm oranlarının genel nüfus için görülenin iki ila dört katına kadar çıktığını göstermektedir.
• Erişilebilirlik Sorunları: Barınma, sağlık hizmetleri ve diğer temel hizmetlere erişim konusunda zorluklar yaşayabilirler.
• İletişim Sorunları: İletişim sorunları yaşayabilirler, özellikle işitme veya konuşma engeli olan bireyler bilgiye erişim konusunda zorluklarla karşılaşabilirler.
• Sağlık ve Rehabilitasyon İhtiyaçları: Özel sağlık ve rehabilitasyon hizmetlerine ihtiyaç duyarlar.
• Sosyal Destek ve Entegrasyon: Toplumdan izole olmaları duygusal ve psikolojik sorunlara yol açabilir.
Engelliler İçin Afet Öncesi Alınması Gereken Önlemler
• Katılım: Engelli kişilerin insani ihtiyaçları ve gereksinimleri, engellerin çeşitliliğine dikkat edilerek, acil durum ve insani yardım müdahalelerinin tüm aşamalarına dahil edilmelidir. Bu, engelli kişilerin karar alma süreçlerine katılımını sağlamak için var oldukları yerlerde engelli kişi örgütleriyle etkileşimi de içerir.
• Erişebilirlik: Engellilerin afet anında güvenli yerlere erişimini sağlamak için altyapı çalışmaları yapılmalıdır. Engelli bireylerin ihtiyaçlarına uygun barınaklar oluşturulmalıdır.
• Bilgilendirme: Engellilere yönelik afet bilgilendirmeleri, onların anlayabileceği şekilde yapılmalıdır.
Engelliler İçin Afet Sırasında Alınması Gereken Önlemler
• Destek Personeli: Engellilerin afet anında yanlarında destek personeli bulunmalıdır. Onların ihtiyaçlarına uygun yardım sağlanmalıdır.
• Bilgi Erişimi: Engellilerin afet hakkında bilgiye ulaşmaları sağlanmalıdır. İşaret dili çevirmenleri veya görsel bilgilendirme materyalleri kullanılmalıdır.
Engelliler İçin Afet Sonrasında Alınması Gereken Önlemler
• Rehabilitasyon: Engellilerin fiziksel ve psikolojik rehabilitasyon hizmetlerine erişimi sağlanmalıdır. Bu süreçte onlara özel destek verilmelidir.
• Toplumsal Entegrasyon: Engellilerin topluma entegrasyonu desteklenmelidir. İş bulma programları ve sosyal etkinlikler düzenlenebilir.
Kronik Hastalığı Olanlar ve Afetler
Kronik hastalığı olan bireyler, afetler sırasında ve sonrasında özel dikkat gerektiren bir diğer kırılgan gruptur.
• Sürekli Tıbbi Bakım ve İlaç İhtiyacı: Sağlık hizmetlerine erişimde yaşanan zorluklar bu bireylerin sağlık durumlarını ciddi şekilde etkileyebilir.
• Psikolojik Etkiler: Belirsizlik, stres ve sağlık hizmetlerine erişimde yaşanan sıkıntılar bu bireylerin psikolojik sağlıklarını olumsuz etkileyebilir.
• Ekonomik Zorluklar: Sürekli tıbbi bakım ve ilaç masrafları ekonomik olarak zor durumda olmalarına neden olabilir.
• Sosyal Destek ve Entegrasyon: Toplumdan izole olmaları duygusal ve psikolojik sorunlara yol açabilir.
Kronik Hastalığı Olanlar İçin Afet Öncesi Alınması Gereken Önlemler
• Sağlık Planlaması: Kronik hastalığı olan bireylerin ilaç ve tedavi ihtiyaçları için yedek planlar oluşturulmalıdır. Sağlık hizmetlerine erişimleri garanti altına alınmalıdır.
• Bilgilendirme: Bu bireylerin afet anında nasıl hareket etmeleri gerektiği konusunda bilgilendirilmesi sağlanmalıdır.
Kronik Hastalığı Olanlar İçin Afet Sırasında Alınması Gereken Önlemler
• İlaç ve Tedavi: Bu bireylerin ilaç ve tedavi ihtiyaçları kesintiye uğramadan devam etmelidir. Sağlık ekipleri bu konuda özel eğitim almış olmalıdır.
• Güvenli Alanlar: Kronik hastalığı olan bireyler için sağlık hizmetlerine yakın güvenli barınma alanları oluşturulmalıdır.
Kronik Hastalığı Olanlar İçin Afet Sonrasında Alınması Gereken Önlemler
• Sağlık Hizmetleri: Kronik hastalığı olan bireylerin tedavi süreçlerinin aksamaması için sağlık hizmetleri devam ettirilmelidir.
• Psikolojik Destek: Bu bireylerin afet sonrası yaşadığı stres ve kaygının yönetilmesi için psikolojik destek sağlanmalıdır.
Sonuç
Afetler, toplumun her kesimini etkileyen ancak bazı grupların daha fazla risk altında olduğu olaylardır. Çocuklar, kadınlar, yaşlılar, engelliler ve kronik hastalığı olanlar afetler sırasında ve sonrasında özel dikkat gerektiren kırılgan gruplardır. Ancak afet öncesi, sırası ve sonrasında alınacak doğru önlemlerle bu grupların güvenliği ve sağlığı korunabilir. Eğitim, bilgilendirme, sağlık hizmetleri ve toplumsal destek gibi alanlarda yapılacak çalışmalar, kırılgan grupların afetlere karşı dirençlerini artıracak ve afetlerin olumsuz etkilerini en aza indirecektir.
Bu grupların ihtiyaçlarına yönelik özel önlemler alınması afet yönetimi süreçlerinde büyük önem taşır. Bu sayede afetlerin olumsuz etkileri en aza indirilebilir ve kırılgan grupların afetlere karşı dirençleri artırılabilir.
Kaynaklar
- United Nations Office for Disaster Risk Reduction (UNDRR). “Disaster Risk Reduction and Resilience.” Accessed July 10 2024. https://www.undrr.org/
- World Health Organization (WHO). “Health Emergency and Disaster Risk Management Framework.” Accessed July 10 2024. https://www.who.int
- International Federation of Red Cross and Red Crescent Societies (IFRC). “Disasters and Emergencies.” Accessed July 10 2024. https://www.ifrc.org/
- UNICEF. “Protecting Children in Humanitarian Emergencies.” Accessed July 10 2024. https://www.unicef.org/
- Peek L. Children and Disasters: Understanding Vulnerability, Developing Capacities, and Promoting Resilience – An Introduction. Children Youth and Environments. 2008 Jan 1;18(1):1-29.
- World Bank. “The Impact of Natural Disasters on Women and Children.” Accessed July 10 2024. https://www.worldbank.org/
- Centers for Disease Control and Prevention (CDC). “Emergency Preparedness and Response.” Accessed July 10 2024. https://www.cdc.gov/
- Global Facility for Disaster Reduction and Recovery (GFDRR). “Disaster Risk Management and Resilience.” Accessed July 10 2024. https://www.gfdrr.org/
- Save the Children. “Children and Disasters.” Accessed July 10 2024. https://www.savethechildren.org/
- United Nations General Assembly. 46/91 Implementation of the international plan of action on ageing and related activities. [Internet]. 1991. p. A/Res/46/91. Available from: www.un.org/documents/ga/res/46/a46r091.htm
- HelpAge International. “Older People in Disasters and Humanitarian Crises: Guidelines for Best Practice.” Accessed July 10 2024. https://www.helpage.org/
- National Disability Authority. “Disability and Disaster Management.” Accessed July 10 2024. http://nda.ie/
- World Health Organization, UNICEF. Guidance Note on Disability and Emergency Risk Management for Health. World Health Organization, UNICEF, Geneva, Switzerland. 2013.
- Inter-Agency Standing Committee. Inclusion of Persons with Disabilities in Humanitarian Action. 2019 Available from: https://interagencystandingcommittee.org/iasc-task-team-inclusion-persons-disabilities-humanitarian-action/documents/iasc-guidelines
