ACİL SERVİSTE KIDEM ÇATIŞMALARI
Merhaba arkadaşlar ilk yazımda size bence eğlenceli kimilerine göre can sıkıcı olan kıdem çatışmalarından bahsetmeye çalışacağım. Bir bölümü kişisel deneyim, bir bölümü aşırı bilimsellik içeren bu yazıma başlamadan kendi deyimimle kendimi tanımlayayım. Ben Sadi Konuk Eğitim Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği çömez kıdemlisi. Peki nedir bu çömez kıdemlisi? Aslında kıdemli de olamamış altına bir sürü çömez gelince kendini bir anda çömezlerinin her konuda cevap beklediği ancak üst kıdemlilerinin de güvenip hasta emanet edemediği buna rağmen klinikçe kıdemli olarak ilan edilen bir acil tıp asistanı diyebiliriz. Karışık oldu di mi, aynen bu durumdaki asistanın kafası gibi işte. Şaka bi yana 16 aylık acil tıp asistanıyım ve çömezlik hepimizin ruhunda baki diyerek konuya giriyorum.
Acil serviste kıdem nedir önce oradan başlayalım. Acil serviste kıdem çoğu hastanede bir cerrahi sertliğinde olmamakla beraber mevcut. Peki sebebi neydi ki dediğinizi duyar gibiyim. Başlangıç olarak daha çok hasta görmek etkili. Peki daha önce pratisyenlik yapanlar diyebilirsiniz. Pratisyen olarak ne kadar çalışılırsa çalışılsın yeni bir ortama girdiniz, çalıştığınız kliniğin hasta yaklaşımı , kendi algoritması ve hastane düzeninde daha fazla hasta görmüş olmak acil serviste kıdem konusunda belirleyici etkenlerdir. Bunun dışında acil servis başvuruları ülkemizde 2017 ocak-ekim ayı verileri incelendiğinde 85 milyon başvuru olduğu görülüyor1. Bu başvuruları karşılayan acil servis çömezinin en basitinden toksik hastayı geçerken uğrayan hastadan ayırmak gibi temel görev ve sorumlulukları(!) bulunuyor ve bunu çoğu zaman tek başına yapmak mümkün değil. Eğitim araştırma hastanelerinde uzmanların bulunması kıdemlinin yükünü ortadan kaldırıyor mu kısmı tartışmaya açık olmakla beraber, üniversite hastanesinde bu yük tamamen kıdemlilerin üzerinde. Bunun dışında hayat ve acil servisler maalesef üniversite hayatımızdaki gibi gül bahçesi ve standart değil arkadaşlar. Ne kadar iyi eğitim aldığımızı düşünürsek düşünelim sahada elimizde kan gazı enjektörü ya da elimizde hastanın kan gazı sonucuyla baş başa kaldığımızda başımızda bir büyük bulunsun mantığıyla kıdemlilere koştuğumuz günler mevcut. Kıdem acil serviste daha çok aslında bir dayanışma yolu başın sıkıştığında koşulacak büyük abi, kıdemli için de başını kaşıyamadığın anda ekmek almaya yollayacağın küçük kardeş belki de. Peki gelelim çatışmalara, çömez asistanın o acil servise gelene kadar edindiği birikim, alışkanlıklar ve uygulamalar aslında bu durumun temel kaynağını oluşturuyor. Kıdemli açısından da aynı şey geçerli aslında. Çalıştığı klinikteki uygulamalardan farklı uygulama görmek ya da kendi çömezliğinden farklı bir çömez görmek onun için can sıkıcı olabiliyor. Peki kıdemlilerin hepsi melek mi? Acil serviste çalışmaya başladığımdan beri duyduğum bir cümle var size de aktaracağım ‘’kötü kıdemli insanı iyi çömez yapar”. Bunu iki yandan da değerlendirmek mümkün. Onu örnek alırsanız bu cümle geçerliliğini kaybedecektir ancak kıdemlinizin bu tavrı sizde araştırma isteği oluşturuyorsa , farklı görüş ve uygulamaları sentezleme yeteneğinizi geliştiriyorsa, “ben onun gibi olmayacağım” diyerek kendi farkındalığınızı arttırıyorsa cümle yüzde yüz çalışıyor diyebiliriz. Bunun dışında kıdemlinin biz çömezken ile başlayan cümleleri hep bir kahramanlık hikayeleriyle sonlanırken mevcut soruna çözüm getirmeyişi sadece çömezin mi yarasıdır? Kıdemlendikçe artan artık daha rahat olmayalım düşüncesi çömezin güneşli havada sırtında tuz çuvalıyla dağa tırmanmasıyla mı gerçeğe dönüşür yoksa rahatlayacağını sanan kıdemlinin aslında bu sorumluluğun altında yavaşça ezilmeye başlaması, kendisinden beklenenlerin orantısız arttığı ve dolayısıyla rahatlıktan eser barındırmayan bir süreç haline mi gelir? Kıdemlilik Game of thrones tahtına oturup taht savaşlarının daha devam ettiğinin farkında olmaktır bence. Artan çömez sayısı mutluluk getirmez a dostlar bakın yurtdışında çömez asistanlarla ilgili yapılan bir çalışmaya göz attığımızda çömez asistan sayısı arttıkça acil servisin hasta kalabalığı, hastanın hastanede kalış süresinin artışıyla ilgili elimizde veriler mevcut2. Napsın yani ölsün mü çömezler sevgili Takahisa Kawano? Aslında Takahisa abimizin demek istediğinden çıkarmamız gereken sonuç şu; çömez sayısının artmasından çok denetleyici daha doğrusu kıdemli sayısının artması çözüm. Tabiki onlar da olay tamamen duygusal. Adamlar eğitim sürecinin değil de hastanın hastanede kalış süresiyle olan ilişkiyi değerlendirmişler. Dememişler ki bu çömez ilerde kıdemli olacak, ne kadar hasta bakıyorsa o kadar deneyim edinecek, hastayı daha az elinde tutacak ve hızlanacak dememişler. Neyse adamın kulaklarını yeterince çınlattıysak gelelim kıssadan hissemize. Acil servisteki kıdem “Ben ne dersem çömezim onu yapar.” , “Kıdem ne ya acil serviste kıdem mi olurmuş?” , “Kıdemlim ne derse doğrusu odur.” Şeklinde değildir. Acil serviste her branşa ait bir çok bilgi, uygulama ,yönetim ve tarzlar görülmekte, çok çeşitli vakalara müdahale edilmektedir. Bu kaotik ortamda sizden daha uzun süre bulunmuş, birikim edinmiş kişilerin size kılavuzluk etmesi zor zamanlarınızda Gandalf’ın beşinci günün şafağında Doğu’dan görünmesi gibi gelecektir. Fakat kıdemlendikçe bu çeşitliliğin var olduğunu unutmayıp çömezinden de öğreneceğin şeyler olduğunu akıldan çıkarmamak gereklidir.
